Biển hạt hướng dương vô tận của Ai Wei Wei

Ai Wei Wei (Ngãi Vị Vị) là một trong những nghệ sĩ đương đại có thông điệp chính trị mạnh mẽ nhất hiện nay. Ở tác phẩm sắp đặt Sunflower Seeds, Ai Wei Wei đặt các nghệ nhân gốm ở Trung Quốc thực hiện 100 triệu hạt hướng dương bằng sứ, sau đó cho trải số lượng hạt gốm khổng lồ này ra sàn Sảnh Turbine ở bảo tàng TATE. 

Trong suốt thời gian dài, gốm đồng nghĩa với Trung Quốc (china – China). Các quốc gia từ Đông sang Tây đều ca ngợi gốm Trung Hoa như đỉnh cao của nghệ thuật thủ công. Trong thế kỷ 21, Trung Quốc lại được biết đến qua cụm từ “Made-in-China” – một núi hàng hóa sản xuất hàng loạt rẻ tiền. Hàng trăm triệu hạt hướng dương của Ai Wei Wei đặt lại vấn đề: một khối lượng công việc đồ sộ như vậy tưởng như phải ra lò từ một quy trình sản xuất công nghiệp, nhưng thực tế lại được làm hoàn toàn thủ công. Đồng thời, trong núi hạt gốm này, mỗi hạt ra đời từ một quá trình hoàn toàn độc nhất qua bàn tay người thợ, nhưng lại mất đi tính độc bản khi xếp chung cùng hàng triệu hạt khác. 

Tương tự, một xã hội đương đại quá phẳng và quá chật dường như không ngừng nhấn chìm danh tính của từng cá nhân. Nếu nhìn sơ qua thì con người chỉ là hàng tỉ sinh vật nhốn nháo, đông đúc và vô vọng. Nhưng trong một tập hợp xám úa và buồn tẻ đó là sự hiện hữu của từng cá nhân độc nhất. Mỗi một thân phận đều có những ước mong, lo toan và vận mệnh của riêng mình nhưng sau cùng tất cả vẫn là nhân loại.

Ban đầu, tác phẩm Sunflower Seeds của Ai Wei Wei mời gọi khán giả tương tác bằng cách đi trên các hạt gốm. Về sau, vì các hạt gốm bị cọ sát sẽ sinh ra bụi mịn ảnh hưởng đến sức khỏe khách tham quan, TATE đã điều chỉnh và người xem chỉ có thể đến gần các mép của khu vực trưng bày mà thôi.

Thực hành nghệ thuật của Ai Wei Wei trải rộng trên nhiều phương tiện từ sắp đặt, kiến trúc, nhiếp ảnh đến video. Sắp đặt Hạt Hướng Dương có vị trí quan trọng trong tổng thể sáng tác đồ sộ của nghệ sĩ này và đặt trong mối quan hệ với các sáng tác khác, nó khơi gợi cho người xem nhiều chiêm nghiệm về các ẩn dụ mà Ai Wei Wei có thể đã lồng ghép trong tác phẩm của mình.

Hiếu Y