Ngưng đọng một vụ nổ của Cornelia Parker

Cold Dark Matter (An Exploded View) 1991. Ảnh: Creative Commons

Thiên thể

25May2022

Trong suốt thời gian dài, nghệ thuật thị giác phương Tây thường được phân chia thành hai loại hình chính là hội họa và điêu khắc. Đến giữa thế kỷ 20, nghệ thuật bắt đầu xuất hiện nhiều loại hình khác ngoài hai nhóm truyền thống trên, chúng ta có thể kể đến: nghệ thuật trình diễn, video art và nghệ thuật sắp đặt... Trong đó với loại hình sắp đặt (installation), các nghệ sĩ tìm cách phá vỡ ranh giới ngăn giữa người xem với bức tượng hay bức tranh để tạo ra những tương tác vật lý và trải nghiệm sâu sắc hơn trong không gian sắp đặt.

gấu thiên thể đã giới thiệu một số nghệ sĩ sắp đặt tiêu biểu, bao gồm Yayoi Kusama, Olafur Eliasson, Rachel Whiteread và Ai Wei Wei. Để tiếp tục tìm hiểu thêm về loại hình nghệ thuật này, ta hãy cùng đến với gian phòng nơi thời gian ngưng đọng của Cornelia Parker.

Theo giới thiệu từ bảo tàng Tate, sáng tác của Cornelia Parker là nỗ lực chiêm nghiệm về các vấn đề xã hội mang tính thời đại từ bạo lực, sinh thái đến nhân quyền. Các sắp đặt của Parker đặt ra những câu hỏi về mối liên hệ giữa con người với thế giới vật chất và tinh thần.

Tác phẩm sắp đặt Cold Dark Matter: An Exploded View (Vật chất tối lạnh: một tầm nhìn nổ tung, năm 1991) được tạo ra từ tác mảnh vụn thu thập từ một nhà kho bị nổ. Một bóng đèn công suất lớn được đặt ở trung tâm tác phẩm sắp đặt và tỏa ánh sáng rực rỡ để khiến các mảnh vỡ hắt bóng của chúng ra không gian và tạo thành một quang cảnh giàu kịch tính. Parker thường dùng những vật bị nổ trong sáng tác của mình để khám phá chủ đề biến chuyển/hóa thân. Nghệ sĩ muốn trình hiện cho công chúng trạng thái khi một tồn tại này bị chuyển hóa thành một tồn tại khác ra sao. Từ trong sự phá hủy, các đồ vật được dựng lại và tạo nên tác phẩm mang vẻ đẹp đầy cảm xúc. Tác phẩm Vụ nổ đẩy mọi thứ văng tứ tung nhưng ở đây các chi tiết mất đi sự nguy hiểm mà trở nên tĩnh lặng, thời gian bị ngưng đọng và sự hỗn loạn giờ đây toát lên cảm giác trật tự và siêu vượt.

Thời gian bị ngưng đọng và sự hỗn loạn giờ đây toát lên cảm giác trật tự và siêu vượt. Hình ảnh: Tate Photography - Oli Cowling

Chúng ta cũng có thể nhìn tác phẩm này từ khía cạnh biểu tượng. Nhà kho là nơi nam giới phương Tây cất giữ đồ đạc và dành thời gian sửa chữa và sáng tạo. Nó là một biểu tượng của đời sống gia đình truyền thống ở Anh Quốc, nơi có sự phân công khá rạch ròi về giới và những định kiến gắn liền với giới tính. Đối với Parker thành kiến này cần phải bị đập vỡ và hình ảnh nhà kho nổ tung lơ lửng trong không gian là một biểu tượng mạnh mẽ cho thông điệp của nghệ sĩ.

Parker cũng từng giải thích về tiêu đề Vật chất tối. Dark matter là một thuật ngữ vật lý chỉ những thể tồn tại kỳ lạ trong vũ trụ mà người ta có thể đo đạc nhưng không quan sát trực tiếp được. Cũng như vậy, chúng ta thỉnh thoảng có thể nhận ra sự tồn tại của những vấn đề xã hội nhưng không phải lúc nào cũng muốn nhìn trực diện và thảo luận một cách thẳng thắn về chúng.

Với loại hình sắp đặt, các nghệ sĩ tìm cách phá vỡ ranh giới ngăn giữa người xem với bức tượng hay bức tranh để tạo ra những tương tác vật lý và trải nghiệm sâu sắc hơn trong không gian sắp đặt.

Hiếu Y

Bài viết liên quan

Rachel Whiteread thực hành cô đặc vùng ký ức

Thực hành nghệ thuật của nghệ sĩ Whiteread kích hoạt ý thức và cảm giác cho cơ thể con người qua việc trải nghiệm sâu sắc hơn về các khoảng trống trong lòng sự vật.

Biển hạt hướng dương vô tận của Ai Wei Wei

Sắp đặt Hạt Hướng Dương có vị trí quan trọng trong tổng thể sáng tác đồ sộ của nghệ sĩ này và đặt trong mối quan hệ với các sáng tác khác, nó khơi gợi cho người xem nhiều chiêm nghiệm về các ẩn dụ mà Ai Wei Wei có thể đã lồng ghép trong tác phẩm của mình.

Yayoi Kusama, tự xóa bỏ và tự tìm lại chính mình

Nếu sự điên loạn cũng là một vẻ đẹp, thì cuộc đời Kusama cũng là một tác phẩm mà bà đã lần lượt phóng chiếu lên những sáng tác của mình để ta cũng được thử đặt chân vào đấy.

Trải nghiệm cận kề mặt trời, một sắp đặt của Olafur Eliasson

The Weather Project | Dự án Thời tiết là một tác phẩm sắp đặt (installation art) do Olafur Eliasson thực hiện cho bảo tàng Tate năm 2003. Lấy chủ đề thời tiết làm điểm khởi đầu, sắp đặt của Eliasson khám phá các ý tưởng về kinh nghiệm, tĩnh tại và tái hiện.